Hoe zuurstof kan helpen bij ernstige hoogteziekte

Meer en meer mensen reizen naar plaatsen op grote hoogte, simpelweg omdat het steeds gemakkelijker en goedkoper wordt om dit te doen. Nochtans kunnen ongunstige medische implicaties dit beletten. Mensen die reizen naar gebieden boven de 2500 meter kunnen last krijgen van hoogteziekte. Het maakt daarbij niet uit of men door klimmen tot deze hoogte komt of met een transportmiddel hiernaartoe vervoerd wordt. Hoogteziekte kan ook optreden als de stijging te snel gaat voor het lichaam om zich te kunnen aanpassen. De ziekte kan zich uiten met milde symptomen, die afnemen als de persoon in kwestie is uitgerust of teruggekeerd naar een lager niveau. Maar er zijn ook ernstige symptomen, die levensbedreigend zijn als er niet wordt ingegrepen.

Hoogteziekte wordt verklaard door het feit dat op grote hoogtes de luchtdruk daalt. De lucht bevat nog wel hetzelfde percentage zuurstof, maar omdat de lucht ijler is zijn er minder zuurstofmoleculen aanwezig en neemt de hoeveelheid zuurstof die per ademhaling kan worden opgenomen af. Dit betekent dat, om het lichaam eenzelfde hoeveelheid zuurstof te kunnen geven als het gewend is, er veel sneller en dieper moet worden ademgehaald. Bij een langzame stijging krijgt het lichaam de kans te acclimatiseren; het heeft dan tijd om zich aan te passen aan de veranderende omstandigheden. Het zal meer rode bloedlichaampjes aanmaken om meer zuurstof te kunnen opnemen, waardoor de ademhaling weer tot een normaal niveau kan worden teruggebracht.

De belangrijkste eerste behandeling van iemand die symptomen van hoogteziekte vertoont, is stoppen met stijgen en rusten om het lichaam de kans te geven te acclimatiseren. Als er geen verbetering optreedt, moet worden afgedaald naar een lager niveau. Normale tekenen van het lichaam tijdens acclimatisering kunnen zijn verhoogde ademhalingsfrequentie, diepere ademhaling, kortademigheid bij inspanning, veranderd ademhalingspatroon tijdens de slaap, een verstoorde slaap of verhoogde urineafvoer.

Als de verschijnselen bij verblijf op grote hoogte ernstigere vormen aannemen dan boven beschreven, dan zien we symptomen van acute hoogteziekte, hoogtehersenoedeem of hoogtelongoedeem.

Acute hoogteziekte (AMS, naar de Engelse term Acute Mountain Sickness) heeft, hoewel de exacte oorzaak nog nooit ontdekt is, mogelijk te maken met een reactie van de hersenen op een te laag zuurstofgehalte in het bloed als gevolg van de grote hoogte waarop men zich bevindt. Dit zou een geringe zwelling van de hersenen ten gevolge hebben.

Hoogtehersenoedeem (HACE, naar de Engelse term High Altitude Cerebral Edema) ontwikkelt zich meestal bij mensen die al lijden aan AMS. De zwelling van de hersenen wordt ernstiger en beïnvloedt het functioneren van de hersenen. In feite is HACE dus een ernstige vorm van AMS.

Hoogtelongoedeem (HAPE, naar de Engelse term High Altitude Pulmonary Edema) is een ophoping van vocht in de longen. Waarom en hoe dit precies ontstaat is nog onduidelijk. Men vermoedt dat de grote hoogte de druk in de bloedvaten rondom de longen verhoogt, waardoor de kleinere bloedvaten gaan lekken en er zodoende vocht naar de longen wegvloeit.

Bij de eerste symptomen van AMS is het van belang direct te stoppen met klimmen en uit te rusten op het bereikte niveau. Bij de meeste mensen zullen de symptomen binnen 24-48 uur afnemen zonder verdere specifieke behandeling. Het lichaam went aan de omstandigheden (acclimatiseert) normaliter na 1-3 dagen op een bepaalde hoogte. Eenvoudige pijnstillers en medicijnen tegen misselijkheid kunnen hoofdpijn en misselijkheid verlichten. Maar ook veel drinken is belangrijk in deze omstandigheden.

Zijn de symptomen zeer ernstig, treedt er geen verbetering op na 24 uur of worden ze zelfs erger, dan is het onvermijdelijk om af te dalen naar een lager niveau. Onmiddellijke afdaling is ook noodzakelijk als zich symptomen of tekenen van HACE of HAPE voordoen.

Behandeling van HACE en HAPE is gelijksoortig en de eerste en belangrijkste stap is altijd onmiddellijke afdaling. Als dit uitblijft of vertraagd wordt kan dit uiteindelijk de dood tot gevolg hebben. Zuurstof en medicijnen kunnen de symptomen verlichten, waardoor men de zieke makkelijker naar beneden kan vervoeren, maar zijn geen alternatief voor de daadwerkelijke afdaling. Er moet op zijn minst worden afgedaald tot een hoogte waar nog geen symptomen waarneembaar waren en de persoon welgemoed en gezond wakker werd. Er is een zogenaamde draagbare hyperbare luchtzak ontwikkeld. Dit is een luchtdichte opblaaskamer, die met behulp van een pomp op de gewenste luchtdruk kan worden gebracht. Iemand met HACE die hierin verblijft kan hetzelfde effect ondervinden als een afdaling. De ingeademde lucht is gelijkwaardig aan de lucht op een veel lagere hoogte. Dit kan levensreddend zijn als fysieke afdaling niet meteen mogelijk is en er geen zuurstof voorhanden is.

U kunt natuurlijk ook zuurstof (in kleine cilinders) meenemen om dit soort problemen te voorkomen. OxygenWorldwide heeft in bepaalde gevallen medische zuurstof geleverd voor bergbeklimmers. (Voor beschikbaarheid op uw bestemming vraag bij info@oxygenworldwide.com.)

7 verrassende hoofdpijnveroorzakers

Maar al te gauw wordt de schuld van hoofdpijn gezocht bij de meest gangbare aanstichters, zoals werkdruk of het overslaan van ontbijt of een kopje koffie in de ochtend. Maar wist u dat er diverse minder bekende zaken zijn die, indien niet herkend, veelvuldig hoofdpijn kunnen veroorzaken? Volgens Dr. Frederick Freitag, voormalig directeur van de hoofdpijnafdeling in het Baylor University Medical Centre, kun je, als je de primaire oorzaak van je hoofdpijn kent, je hoofdpijnaanvallen vaak helemaal voorkomen. Onderstaand een compilatie uit Healthmagazine, livescience,com en lifescript.com, over hoe u de verborgen hoofdpijnveroorzakers te lijf kunt gaan. 

Hitte

Een van de theorieën achter het optreden van hoofdpijn veroorzaakt door hitte is dat het lichaam, in een poging zichzelf af te koelen, meer bloed naar de huid vervoert, waardoor de hersenen te weinig zuurstof zouden krijgen. In de editie van Februari 2012 van Head Wise, een publicatie van de National Headache Foundation, geeft Dr. Vincent T. Martin aan dat de zomer een hele eigen set van hoofdpijnveroorzakers met zich meebrengt, zoals zonlicht, uitdroging, verhoogde lichamelijke activiteit, allergieën en luchtvochtigheid.

Remedie: Het weer kunnen we niet veranderen, maar er zijn wel degelijk manieren om het hoofd koel te houden; blijf op warme dagen zoveel mogelijk in een omgeving met air conditioning en zorg voor voldoende vochtinname als u toch naar buiten moet of bij veel lichaamsbeweging. En als de AC geen optie is, blijf dan zoveel mogelijk binnen als de zon te fel schijnt.

Pijnmedicatie

Overmatig gebruik van pijnstillers kan hoofdpijn verergeren. Een te regelmatige inname van voorgeschreven slaapmiddelen of medicijnen die cafeïne en antihistamines bevatten, kan het eigen pijnreguleringssysteem van de hersenen beïnvloeden. Maar ook de vrij verkrijgbare huis-tuin-en-keukenpijnstillers kunnen van de weeromstuit hoofpijn veroorzaken. Ze verlagen de pijndrempel en maken de hoofdpijn daarmee alleen maar erger, zegt Dr. Brian Grosberg, mededirecteur van het hoofdpijncentrum bij het Montefiore Headache Centre in de Bronx, New York.

Remedie: Beperk het gebruik van pijnstillers tot twee dagen per week en neem nooit meer dan op het etiket vermeld staat als maximaal toegestane dosis. Als uw hoofd nog steeds bonkt, zoek soelaas bij een kopje kamille thee of doe een dutje.

Niet eten

Op drukke dagen denkt u al gauw dat uw hoofdpijn veroorzaakt wordt door de stress, maar misschien bent u gewoon vergeten iets te eten! “De hersenen lopen op twee dingen: glucose, afkomstig van het eten dat u nuttigt, en zuurstof,” legt Dr. Freitag uit. “Als ze van een van tweeën te weinig krijgt, laten ze u weten dat in hun behoeftes niet wordt voorzien door pijngevoelige neuronen te stimuleren.”

Remedie: Zorg dat u elke vier tot zes uur even bijtankt. Om daarbij de bloedsuikerspiegel constant te houden is het verstandig suikerrijke snacks te mijden; neem in plaats daarvan langzaam afbrekende eiwitten en samengestelde koolhydraten.

Cheddar kaas

Sommige voedingsmiddelen kunnen hoofdpijn veroorzaken. Gefermenteerde of gerijpte producten, waaronder ciderazijn, sojasaus en verschillende kaassoorten als blauwe of Zwitserse kaas of Cheddar, bevatten tyramine, een biogeen amine, dat hoofdpijn kan veroorzaken door plotselinge bloeddrukstijgingen. Overbewerkte producten als hotdogs of salami doen zelfs een dubbele aanval, omdat ze naast tyramine ook conserveringsmiddelen bevatten in de vorm van nitraten, die de bloedtoevoer naar de hersenen vergroten.

Remedie: Hou bij wat u eet en wanneer de hoofdpijn komt opzetten. Als u een verband kunt ontdekken tussen het nuttigen van een bepaald voedingsmiddel en het optreden van een hoofdpijnaanval, vermijd dan deze producten en kijk of het helpt. Als u een onbedwingbare behoefte hebt aan een sandwich, neem dan zoveel mogelijk vers vlees in plaats van bewerkte vleeswaren.

Magnesiumtekort

Als u niet genoeg van dit essentiële element binnenkrijgt, kunnen hoofdpijnaanvallen op de loer liggen. Dr. Mauskop’s research heeft aangetoond dat tot 50% van de mensen die lijden aan acute migraineaanvallen een zeer laag magnesiumgehalte in hun bloed hadden.

Remedie: Voeg meer magnesiumrijke voedingsmiddelen aan uw dieet toe, waaronder groene groenten als spinazie, volle granen, vis, zaden en noten. Als u niet voldoende magnesium via uw voeding kunt krijgen, dan is het nemen van een voedingssupplement van 200-600 mg per dag aan te bevelen.

Computergebruik

Uit studies is gebleken dat hoofdpijn veroorzaakt door het Computer Vision Syndrome (CVS) veelvuldig voorkomt, aldus de American Optometric Association. Ondanks de naam veroorzaakt dit syndroom meer problemen dan alleen aan de ogen. Het continu samentrekken van de oogspieren voor een goede focus veroorzaakt moeheid, vermoeienis van de ogen en hoofdpijn.

Remedie: Neem de regels van de ergonomie in acht om vermoeienis van de ogen en de daaruit resulterende hoofdpijn te voorkomen. Zet de monitor zo dat de bovenkant van het scherm zich iets beneden ooghoogte bevindt. En daarbij, ga goed rechtop zitten en kies een stoel die uw nek en rug ondersteunt, zegt Dr. Freitag.

Tandenknarsen

Als u vaak wakker wordt met hoofdpijn, is het tijd naar de tandarts te gaan. Een minder bekende maar vaak voorkomende oorzaak van hoofdpijn is het knarsen of klemmen van uw tanden ’s nachts in uw slaap. Dit fenomeen, ook wel bruxisme genoemd, kan veelal door stress ontstaan. Bepaalde medicijnen of een slechte stand van de tanden zijn andere mogelijke oorzaken. De meeste mensen knarsen hun tanden ’s nachts in hun slaap gedurende een bepaalde tijd van hun leven, maar worden zich daar nooit van bewust.

Remedie: Vraag uw tandarts of hij tekenen ziet van tandenknarsen, zoals gebroken of afgesleten tanden. Het is mogelijk dat u een standaard hulpmiddel voor de nacht krijgt, dat uw boven- en ondergebit uit elkaar houdt en helpt om de stand te verbeteren terwijl u slaapt. Als u het tandartsbezoek liever overslaat, probeer het dan met ontspanning voor het slapen gaan door middel van een warm bad, meditatie of ademhalingsoefeningen.

(ref van The Express Tribune, November 24th, 2014.)

OxygenWorldwide kan helpen door clusterhoofdpijnpatienten (Horton’s disease) te assisteren, ga naar http://www.oxygenworldwide.com