Tijdens een
astma-aanval trekken de gladde spieren in de bronchiën samen, waardoor deze
zich vernauwen. Tegelijkertijd zwellen de slijmvliezen van de luchtwegen door
infectie en scheiden slijm af. De bovenlaag kan zelfs beschadigd raken en
cellen verliezen waardoor de luchtwegen nog verder vernauwen. Een vernauwde luchtweg
dwingt de patiënt tot meer inspanning om een gelijke hoeveelheid lucht in en
weer uit te ademen. Bij astma is deze vernauwing reversibel, wat wil zeggen dat
met een adequate behandeling of soms vanzelf, de spieren zich ontspannen en de
ontsteking verdwijnt, zodat de luchtwegen zich weer verwijden en de ademhaling
weer normaal wordt.
De luchtwegen
vernauwen zich in reactie op stimuli die normaal gesproken geen invloed hebben
op gezonde longen (prikkels). Zulke prikkels kunnen zijn:
Allergenen
Infecties
Irriterende stoffen
Inspanning, stress and onrust
Aspirine
Infecties
Irriterende stoffen
Inspanning, stress and onrust
Aspirine
Er zijn veel
allergenen die door inademing een astma-aanval kunnen veroorzaken; pollen,
huisstofmijtschilfers, lichaamsafscheidingen van kakkerlakken, deeltjes van
veren en huidschilfers van (huis-)dieren. Deze allergenen binden zich aan het
immunoglobuline E (IgE, een van de soorten antistoffen in ons lichaam), dat op
de slijmvliezen zit, waardoor de zich hier bevindende mestcellen aangezet
worden om histamine af te scheiden die de astma-aanval veroorzaken. (Deze vorm
van astma wordt allergische astma genoemd). Hoewel voedselallergieën maar
zelden een astma-aanval opwekken, kunnen sommige voedingsmiddelen (zoals
schaaldieren of pinda’s) heftige aanvallen teweegbrengen bij mensen die gevoelig
zijn voor deze voedingsmiddelen.
Astma-aanvallen
veroorzakende infecties zijn meestal viraal, zoals een verkoudheid, bronchitis
en soms longontsteking.
Irriterende stoffen
die een astma-aanval kunnen uitlokken zijn rook van tabak, marihuana of cocaïne,
geurstoffen (zoals in parfums, schoonmaakmiddelen of luchtverontreiniging),
koude lucht en maagzuur dat in de luchtwegen terechtkomt door gastro-oesofageale
refluxziekte.
Bovendien kunnen
mensen met astma tijdens inspanning of sporten bronchoconstrictie ontwikkelen. Door
stress en ongerustheid kunnen mestcellen aangezet worden om histamine en
leukotriënen af te scheiden, die op hun beurt de nervus vagus prikkelen. De
hiermee in verbinding staande gladde spieren in de bronchiën trekken zich dan
samen en vernauwen de luchtweg.
Astma-aanvallen kunnen
variëren in frequentie en heftigheid. Sommige mensen zijn het grootste deel van
de tijd vrij van symptomen en hebben slechts af en toe korte en lichte
aanvallen. Anderen hoesten en piepen de hele tijd en hebben vaker en ernstigere
aanvallen.
Een astma-aanval kan
plotseling beginnen met piepen, hoesten en kortademigheid. Maar soms kan zo’n
aanval ook geleidelijk op gang komen met zich langzaam verergerende symptomen.
In beide gevallen ondervinden astmapatiënten meestal als eerste kortademigheid,
hoesten of druk op de borst. Een aanval kan binnen enkele minuten voorbij zijn,
maar kan ook uren of soms zelfs dagen duren. Jeuk op de borst of in de hals kan
een voortijdig symptoom zijn, vooral bij kinderen. Soms is een droge hoest ’s
nachts of bij inspanning het enige symptoom.
Tijdens een
astma-aanval kan de benauwdheid zeer ernstig worden en angstige gevoelens
teweegbrengen. De patiënt gaat instinctief rechtop zitten en voorover leunen en
gebruikt hals- en borstspieren om de ademhaling te ondersteunen, maar hapt nog
steeds naar lucht. Zweten is een normale reactie op alle inspanning en angst.
De hartslag versnelt en de patiënt kan een kloppend gevoel in de borst krijgen.
Tijdens een zware
aanval is de patiënt nauwelijks in staat enkele woorden te spreken zonder
tussendoor adem te halen. Het piepen kan verminderen, omdat er nog maar weinig
lucht in en uit de longen stroomt. Verwarring, lethargie en een blauwige
huidskleur zijn de tekenen dat de patiënt een ernstig zuurstofgebrek heeft,
noodhulp is dan beslist noodzakelijk. Met de juiste behandeling knapt de patiënt
gewoonlijk snel weer op en herstelt volledig, zelfs na een zware astma-aanval.
In zeldzame gevallen kunnen de aanvallen zich in zo’n snel tempo opvolgen, dat
de patiënt het bewustzijn verliest en zichzelf niet meer de noodzakelijke
behandeling kan geven. Zulke patiënten zouden een medische armband moeten
dragen en altijd een mobiele telefoon bij zich hebben waarin de relevante
noodnummers voor medische assistentie staan. Uit onderzoek is gebleken dat er
een sterk verband bestaat tussen stress en astmasymptomen, deskundigen beweren
dan ook dat een betere behandeling, waaronder ook training in het vergroten van
het zelfvertrouwen en de algehele conditie, kunnen bijdragen aan het verhogen
van de kwaliteit van leven van astmapatiënten. De directe band tussen stress en
astma worden duidelijk als men de mogelijke consequenties van onbehandelde
astma-aanvallen in ogenschouw neemt.
Een astma-aanval kan
zeer beangstigend zijn, zowel voor de patiënt als voor zijn omgeving. Zelfs bij
een lichte aanval kunnen de symptomen paniek veroorzaken. Een ernstige
astma-aanval is een levensbedreigende noodsituatie die onmiddellijke
professionele medische hulp behoeft. Indien snelle en adequate behandeling
uitblijft, kan een ernstige astma-aanval tot de dood leiden.
Mensen die een lichte
astma-aanval krijgen zijn meestal wel in staat zelf, zonder medische
hulpverleners, de benodigde handelingen uit te voeren om deze te bestrijden. Ze
gebruiken meestal een inhalator die een kortwerkende dosis bètablokker als
albuterol geeft bij iedere inhalatie, gaan naar buiten de frisse lucht in (weg
van sigarettenrook en andere irriterende stoffen) en nemen een rustpauze.
Mensen met ernstige
symptomen zullen naar een noodhulpdienst moeten. Bij ernstige aanvallen dienen
artsen in hoge frequentie (of soms continu) bètablokkers toe via inhalatie,
soms in combinatie met anticholinergica. Tevens wordt onmiddellijk aanvullende
zuurstof toegediend, zodat een luchtmengsel rijker aan zuurstof ingeademd wordt
en het zuurstof gehalte in het bloed weer stijgt.
Wordt vervolgd in deel
2….