Tuesday, October 27, 2015

Enkele interessante feiten over zuurstof



Zuurstof is overal om ons heen. Het is een essentieel element voor al het leven op aarde en toch is het zo gewoon dat we er geen twee keer over nadenken; we realiseren ons niet dat het veel meer is dan een component van de lucht.
1.        Onze atmosfeer bevat ongeveer 21 procent zuurstof. Dat is tegenwoordig, zo’n 300 miljoen jaar geleden was het zuurstofgehalte veel hoger, tot wel 35 procent. Hierdoor konden bijvoorbeeld insecten tot enorme omvang uitgroeien; denk eens in, een libel met een vleugelspanwijdte van een havik!
2.       Zuurstof is, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, niet brandbaar. Wel is het nodig bij en accelereert het het verbrandingsproces van andere stoffen; neem je de zuurstof weg, dan dooft het vuur vanzelf. Logisch ook eigenlijk, als zuurstof zelf brandbaar zou zijn, zou het aanstrijken van een lucifer al tot gevolg hebben dat de hele atmosfeer meteen in lichterlaaie staat.
3.       Bijna tweederde van het gewicht van alle levende wezens op aarde komt van zuurstof. Dit komt vooral omdat al deze levende wezens, zowel dieren als planten, voor het grootste deel uit water bestaan, en 88,9 procent van het gewicht van water is zuurstof.
4.       Zuurstof (O2) is een reactieve stof en gaat snel verbindingen aan met andere stoffen. Daarom moet het constant bijgevuld worden. De fotosynthese van groene planten zorgt hiervoor. Zonder plantaardig leven zou de zuurstof in onze atmosfeer snel opraken. Zouden we ooit planeten ontdekken waar zuurstof aanwezig is, dan kunnen we er van uitgaan dat hier leven is, omdat aanzienlijke hoeveelheden zuurstof alleen voor kunnen komen door afgifte door levende organismen.
5.        Het noorder- en zuiderlicht, die prachtige groene en donkerrode kleuren in de aurora’s Borealis en Australis, worden mede veroorzaakt door zuurstofatomen. De zonnewind slingert bij uitbarstingen grote hoeveelheden hoogenergetische geladen deeltjes het heelal in. Zodra ze in onze atmosfeer komen, botsen ze met zuurstofatomen en geven daarbij hun energie af. De aangeslagen zuurstofatomen geven deze energie weer af in de vorm van schitterende lichtemissies. Door het magnetisch veld om de aarde worden deze deeltjes in de omgeving van de aarde echter eerst afgebogen, om pas bij de polen met verhoogde snelheid de atmosfeer binnen te dringen. Daarom is dit licht meestal alleen daar te zien. Alleen bij heftige uitbarstingen van plasmawolken op de zon kan emissie zo groot worden dat ook in streken dichter bij de evenaar van dit prachtige natuurverschijnsel kan worden genoten.
6.        Veel mensen denken dat hyperventilatie wordt veroorzaakt door het inademen van teveel zuurstof. Als iemand hyperventileert ademt hij heel snel in en uit, wat leidt tot symptomen als hoofdpijn, lichtheid in het hoofd en duizeligheid, soms tot flauwvallen toe. Ook kan pijn op de borst optreden en tintelingen in vingers, handen en lippen, waardoor de persoon denkt een hartaanval te krijgen. Door dit snelle in- en uitademen wordt niet zozeer teveel zuurstof opgenomen, maar teveel kooldioxide uitgestoten. Een tekort aan kooldioxide leidt ertoe dat het bloed minder zuur wordt (de pH wordt hoger), waardoor bloedvaten zich vernauwen, de bloedstroom vertraagt en de zuurstofopname wordt verstoord.
7.        Als gas is zuurstof kleurloos. In vloeibare vorm heeft het een lichtblauwe kleur. Voor wie zich ooit heeft afgevraagd hoe het zou zijn om in een bassin vol vloeibare zuurstof te zwemmen, het antwoord is: érrug koud! Dit volgens Carl Zorn van de Thomas Jefferson National Accelerator Facility. Om zuurstof vloeibaar te maken moet de temperatuur dalen tot minus 180°C (minus 297,3°F), dus bevriezing en onderkoeling zouden toch snel om de hoek komen kijken.

Tuesday, October 20, 2015

FAQ’s – Veelgestelde vragen over aanvullende zuurstof



Waarom heeft mijn arts mij zuurstof voorgeschreven?
Om te kunnen leven hebben wij allemaal zuurstof nodig. Elk weefsel en elke cel in ons lichaam moet voorzien worden van constante zuurstoftoevoer om goed te kunnen functioneren.
De longen nemen met de ademhaling zuurstof op uit de lucht, en geven het door aan het bloed via miljoenen kleine luchtzakjes, alveoli of longblaasjes genaamd. Het hemoglobine in de rode bloedcellen bindt de zuurstofmoleculen en transporteert ze verder naar alle weefsels en cellen.
Longziektes kunnen ontstekingen en littekens in de alveoli veroorzaken. Deze inflammatie en littekenvorming maken dat de longblaasjes de zuurstof niet meer goed aan het bloed kunnen doorgeven. Het zuurstofgehalte in het bloed daalt hierdoor en de weefsels, organen en cellen krijgen onvoldoende zuurstof om hun taken goed uit te voeren. Een te laag zuurstofgehalte in het bloed wordt aangeduid met de term hypoxemie.
Veel ziektes hebben invloed op de longcapaciteit en de ademhaling. Als uw ziekte is gevorderd tot een stadium waarin normaal ademhalen steeds moeilijker wordt en u aan hypoxemie gaat lijden, dan kan uw arts er toe overgaan om u aanvullende zuurstof voor te schrijven.


Hoe kan mijn arts vaststellen dat ik aanvullende zuurstof nodig heb?
Dit kan bepaald worden door het zuurstofgehalte in het bloed te meten. De hoeveelheid zuurstof die in het bloed aanwezig is kan eenvoudig worden gemeten, op de volgende twee manieren:
·          Oximetrie – Via een clipje op de vinger of aan de oorlel wordt een lichtbundel door dit lichaamsdeel gezonden. Een deel van dit licht wordt geabsorbeerd door de hemoglobine in de rode bloedcellen. De oximeter berekent uit de hoeveelheid geabsorbeerd licht de saturatiewaarde van zuurstof in het bloed, uitgedrukt in een percentage. Dit resultaat noemt men de zuurstofverzadiging van het bloed. Doorgaans is dit bij gezonde mensen 95-100%.
·          Arteriële bloedgasmeting – Voor deze meting wordt met een injectiespuit een kleine hoeveelheid bloed afgenomen uit een slagader (arterie), meestal bij de pols of in de lies. In het laboratorium wordt met een analyseapparaat de spanning van onder andere zuurstof in het slagaderlijke bloed bepaald, uitgedrukt in mm Hg. Dit noemt men de arteriële zuurstofspanning. De normale waarden hiervoor liggen tussen de 80 en 100 mm Hg.
Cellen, en dus ook de lichaamsweefsels, kunnen geen zuurstofvoorraad aanleggen en zijn dus afhankelijk van een constante toevoer. Als op enig moment, ongeacht of dit tijdens rust, slaap of activiteit is, de zuurstofverzadiging van het bloed beneden de 89% komt of de arteriële zuurstofspanning tot onder de 60 mm Hg zakt, dan is aanvullende zuurstof nodig. Uw arts zal door middel van tests tijdens rust en activiteit bepalen of u aanvullende zuurstoftherapie nodig hebt. Indien nodig kan ook een continu-meting met een oximeter gedurende een hele nacht uitgevoerd worden, om de zuurstofverzadiging in uw bloed terwijl u slaapt te bepalen.
Wanneer en hoe vaak moet ik de zuurstof gebruiken?
Uw arts zal u een medisch voorschrift geven waarin wordt aangegeven wanneer en hoe vaak u de zuurstof dient te nemen, gebaseerd op de testresultaten. Gewoonlijk worden hierop de volgende items aangegeven:
·          Het debiet, dat is de zuurstofstroom uitgedrukt in liters per minuut; deze moet voldoende zijn om de zuurstofverzadiging in uw bloed boven de 90% te houden.
·          Wanneer u de zuurstof dient te nemen; tijdens inspanning, alleen ’s nachts of continu 24 uur per dag
·          Het type apparatuur dat u hiervoor het best gebruiken kunt; dit is mede afhankelijk van uw leefgewoontes
Waarom zou ik aanvullende zuurstof moeten hebben terwijl ik slaap?
Tijdens de slaap is het zuurstofgehalte in het bloed van nature lager. Dit komt door een lagere ademhalingsfrequentie en een geringere zuurstofbehoefte van het lichaam. Ook worden een aantal longblaasjes tijdens de slaap op non-actief gesteld. Een lagere zuurstofverzadiging tijdens de slaap is dus een natuurlijk verschijnsel, maar als u vanwege uw conditie al met een te lage zuurstofverzadiging kampt, kan deze tijdens uw slaap naar een kritiek niveau dalen.
Als de zuurstofverzadiging in uw bloed overdag hoger is dan 94 procent in normale omgevingslucht, dan is het onwaarschijnlijk dat deze tot onder de 88 procent zal dalen tijdens uw slaap. Bij twijfel zal uw arts een oximetriemeting gedurende de nacht aanvragen om te bepalen of de zuurstofverzadiging in uw bloed tijdens uw slaap voldoende op peil blijft.
Hoe weet ik of ik voldoende extra zuurstof binnen krijg?
Om dit te kunnen bepalen moet de zuurstofverzadiging in uw bloed worden gemeten terwijl u de aanvullende zuurstof gebruikt. Uw arts of therapeut van de zuurstofleverancier zal dit testen in rusttoestand, tijdens inspanning en, indien hier een indicatie voor is, terwijl u slaapt. Zolang de verzadigingsniveau boven de 90 procent is, is het zuurstofaanbod genoeg voor het bloed om voldoende zuurstof te kunnen opnemen.
Is het nodig zelf een oximeter aan te schaffen om de zuurstofverzadiging in mijn bloed regelmatig te testen?
Sommige mensen zijn er geruster op als ze zelf hun verzadigingsniveau regelmatig kunnen nakijken, gedurende de dag of tijdens verschillende activiteiten, om zeker te zijn dat hun bloed een verzadiging heeft van tenminste 90 procent.
Vinger oximeters worden aangeboden via internet, bij winkels voor medische artikelen en zelfs in de beter geoutilleerde sportzaken. Ze kunnen echter behoorlijk prijzig zijn en bovendien zijn ze maar zelden getest op accuratesse. U kunt het beste met uw arts of therapeut overleggen of het raadzaam of nuttig zou zijn voor u om zelf zo’n apparaat voorhanden te hebben.
Op welke manier is aanvullende zuurstof nuttig voor mij?
Een gebrek aan zuurstof kan schade veroorzaken aan uw organen, met name aan de hersenen, het hart en de nieren. Het gebruik van aanvullende zuurstof zorgt ervoor dat deze organen gezond blijven. Er is aangetoond dat aanvullende zuurstof bij mensen met hypoxemie zowel de kwaliteit van leven bevordert alsook de overlevingstijd verlengt.
Bovendien kan aanvullende zuurstof de symptomen van uw ziekte verzachten. Kortademigheid, moeheid, duizeligheid of zelfs depressie verminderen aanzienlijk wanneer het lichaam een voldoende zuurstoftoevoer krijgt. Dit kan ook leiden tot een hogere alertheid, een beter slaappatroon en een algeheel betere gemoedstoestand. U zult in staat zijn meer activiteiten te ontplooien en u meer mobiel voelen zodat hobby’s en zelfs reizen weer met plezier kunnen worden opgepakt.
Betekent mijn behoefte aan aanvullende zuurstof dat ik niet lang (meer) te leven heb?
Niet noodzakelijk, veel mensen leven jarenlang zonder problemen met behulp van het gebruik van aanvullende zuurstof. Maar dit hangt natuurlijk mede af van het verloop van uw ziekte en diverse andere complicerende factoren.
Hoe lang zal ik aanvullende zuurstof moeten gebruiken?
Dat hangt voornamelijk af van de reden waarom het werd voorgeschreven. Maar als uw longfunctie en de conditie van uw hart verbeteren, en zuurstofwaarden in uw bloed zonder aanvullende zuurstof weer normale waarden aannemen, dan kan uw arts vaststellen dat u niet langer aanvullende zuurstof nodig hebt.
Kan ik verslaafd raken aan zuurstof?
Nee, het is onmogelijk verslaafd te raken aan zuurstof. Iedereen heeft een voortdurende toevoer van zuurstof nodig om te kunnen leven. Uw hemoglobine of lichaamscellen zullen niet gewend raken aan of veranderen door een hogere zuurstoftoevoer. Ze nemen gewoon wat beschikbaar en nodig is voor een goed functioneren van uw lichaam.
Heeft het nemen van aanvullende zuurstof bijwerkingen?
Het is belangrijk dat u de aanvullende zuurstof gebruikt zoals uw arts u heeft voorgeschreven. Als u hoofdpijn krijgt, verward raakt of bovenmatig slaperig wordt direct na aanvang van het nemen van aanvullende zuurstof, dan kan het zijn dat het verbruik te hoog is ingesteld en dient dit door uw arts verlaagd te worden.
Bij een debiet van 4 liter per minuut of hoger kunnen de slijmvliezen in uw neus uitdrogen en beschadigd raken, waardoor ze gaan bloeden. Een bevochtiger aangesloten aan uw apparatuur kan hier uitkomst bieden; die zorgt dat de zuurstof die u inademt meer vocht bevat. In sommige gevallen kan ook een speciale zalf of crème het uitdrogen helpen voorkomen.