Meer en meer mensen reizen naar plaatsen op grote hoogte, simpelweg omdat het steeds gemakkelijker en goedkoper wordt om dit te doen. Nochtans kunnen ongunstige medische implicaties dit beletten. Mensen die reizen naar gebieden boven de 2500 meter kunnen last krijgen van hoogteziekte. Het maakt daarbij niet uit of men door klimmen tot deze hoogte komt of met een transportmiddel hiernaartoe vervoerd wordt. Hoogteziekte kan ook optreden als de stijging te snel gaat voor het lichaam om zich te kunnen aanpassen. De ziekte kan zich uiten met milde symptomen, die afnemen als de persoon in kwestie is uitgerust of teruggekeerd naar een lager niveau. Maar er zijn ook ernstige symptomen, die levensbedreigend zijn als er niet wordt ingegrepen.
Hoogteziekte wordt
verklaard door het feit dat op grote hoogtes de luchtdruk daalt. De lucht bevat
nog wel hetzelfde percentage zuurstof, maar omdat de lucht ijler is zijn er
minder zuurstofmoleculen aanwezig en neemt de hoeveelheid zuurstof die per
ademhaling kan worden opgenomen af. Dit betekent dat, om het lichaam eenzelfde
hoeveelheid zuurstof te kunnen geven als het gewend is, er veel sneller en
dieper moet worden ademgehaald. Bij een langzame stijging krijgt het lichaam de
kans te acclimatiseren; het heeft dan tijd om zich aan te passen aan de
veranderende omstandigheden. Het zal meer rode bloedlichaampjes aanmaken om
meer zuurstof te kunnen opnemen, waardoor de ademhaling weer tot een normaal
niveau kan worden teruggebracht.
De belangrijkste
eerste behandeling van iemand die symptomen van hoogteziekte vertoont, is
stoppen met stijgen en rusten om het lichaam de kans te geven te
acclimatiseren. Als er geen verbetering optreedt, moet worden afgedaald naar
een lager niveau. Normale tekenen van het lichaam tijdens acclimatisering
kunnen zijn verhoogde ademhalingsfrequentie, diepere ademhaling, kortademigheid
bij inspanning, veranderd ademhalingspatroon tijdens de slaap, een verstoorde
slaap of verhoogde urineafvoer.
Als de verschijnselen
bij verblijf op grote hoogte ernstigere vormen aannemen dan boven beschreven,
dan zien we symptomen van acute hoogteziekte, hoogtehersenoedeem of
hoogtelongoedeem.
Acute hoogteziekte
(AMS, naar de Engelse term Acute Mountain Sickness) heeft, hoewel de exacte
oorzaak nog nooit ontdekt is, mogelijk te maken met een reactie van de hersenen
op een te laag zuurstofgehalte in het bloed als gevolg van de grote hoogte
waarop men zich bevindt. Dit zou een geringe zwelling van de hersenen ten
gevolge hebben.
Hoogtehersenoedeem
(HACE, naar de Engelse term High Altitude Cerebral Edema) ontwikkelt zich
meestal bij mensen die al lijden aan AMS. De zwelling van de hersenen wordt ernstiger
en beïnvloedt het functioneren van de hersenen. In feite is HACE dus een
ernstige vorm van AMS.
Hoogtelongoedeem
(HAPE, naar de Engelse term High Altitude Pulmonary Edema) is een ophoping van
vocht in de longen. Waarom en hoe dit precies ontstaat is nog onduidelijk. Men
vermoedt dat de grote hoogte de druk in de bloedvaten rondom de longen
verhoogt, waardoor de kleinere bloedvaten gaan lekken en er zodoende vocht naar
de longen wegvloeit.
Bij de eerste
symptomen van AMS is het van belang direct te stoppen met klimmen en uit te
rusten op het bereikte niveau. Bij de meeste mensen zullen de symptomen binnen
24-48 uur afnemen zonder verdere specifieke behandeling. Het lichaam went aan
de omstandigheden (acclimatiseert) normaliter na 1-3 dagen op een bepaalde
hoogte. Eenvoudige pijnstillers en medicijnen tegen misselijkheid kunnen
hoofdpijn en misselijkheid verlichten. Maar ook veel drinken is belangrijk in
deze omstandigheden.
Zijn de symptomen zeer
ernstig, treedt er geen verbetering op na 24 uur of worden ze zelfs erger, dan
is het onvermijdelijk om af te dalen naar een lager niveau. Onmiddellijke
afdaling is ook noodzakelijk als zich symptomen of tekenen van HACE of HAPE voordoen.
Behandeling van HACE
en HAPE is gelijksoortig en de eerste en belangrijkste stap is altijd
onmiddellijke afdaling. Als dit uitblijft of vertraagd wordt kan dit
uiteindelijk de dood tot gevolg hebben. Zuurstof en medicijnen kunnen de
symptomen verlichten, waardoor men de zieke makkelijker naar beneden kan
vervoeren, maar zijn geen alternatief voor de daadwerkelijke afdaling. Er moet
op zijn minst worden afgedaald tot een hoogte waar nog geen symptomen
waarneembaar waren en de persoon welgemoed en gezond wakker werd. Er is een
zogenaamde draagbare hyperbare luchtzak ontwikkeld. Dit is een luchtdichte
opblaaskamer, die met behulp van een pomp op de gewenste luchtdruk kan worden
gebracht. Iemand met HACE die hierin verblijft kan hetzelfde effect ondervinden
als een afdaling. De ingeademde lucht is gelijkwaardig aan de lucht op een veel
lagere hoogte. Dit kan levensreddend zijn als fysieke afdaling niet meteen
mogelijk is en er geen zuurstof voorhanden is.
U kunt natuurlijk ook
zuurstof (in kleine cilinders) meenemen om dit soort problemen te voorkomen.
OxygenWorldwide heeft in bepaalde gevallen medische zuurstof geleverd voor
bergbeklimmers. (Voor beschikbaarheid op uw bestemming vraag bij info@oxygenworldwide.com.)