Hoe zuurstof kan helpen bij ernstige hoogteziekte

Meer en meer mensen reizen naar plaatsen op grote hoogte, simpelweg omdat het steeds gemakkelijker en goedkoper wordt om dit te doen. Nochtans kunnen ongunstige medische implicaties dit beletten. Mensen die reizen naar gebieden boven de 2500 meter kunnen last krijgen van hoogteziekte. Het maakt daarbij niet uit of men door klimmen tot deze hoogte komt of met een transportmiddel hiernaartoe vervoerd wordt. Hoogteziekte kan ook optreden als de stijging te snel gaat voor het lichaam om zich te kunnen aanpassen. De ziekte kan zich uiten met milde symptomen, die afnemen als de persoon in kwestie is uitgerust of teruggekeerd naar een lager niveau. Maar er zijn ook ernstige symptomen, die levensbedreigend zijn als er niet wordt ingegrepen.

Hoogteziekte wordt verklaard door het feit dat op grote hoogtes de luchtdruk daalt. De lucht bevat nog wel hetzelfde percentage zuurstof, maar omdat de lucht ijler is zijn er minder zuurstofmoleculen aanwezig en neemt de hoeveelheid zuurstof die per ademhaling kan worden opgenomen af. Dit betekent dat, om het lichaam eenzelfde hoeveelheid zuurstof te kunnen geven als het gewend is, er veel sneller en dieper moet worden ademgehaald. Bij een langzame stijging krijgt het lichaam de kans te acclimatiseren; het heeft dan tijd om zich aan te passen aan de veranderende omstandigheden. Het zal meer rode bloedlichaampjes aanmaken om meer zuurstof te kunnen opnemen, waardoor de ademhaling weer tot een normaal niveau kan worden teruggebracht.

De belangrijkste eerste behandeling van iemand die symptomen van hoogteziekte vertoont, is stoppen met stijgen en rusten om het lichaam de kans te geven te acclimatiseren. Als er geen verbetering optreedt, moet worden afgedaald naar een lager niveau. Normale tekenen van het lichaam tijdens acclimatisering kunnen zijn verhoogde ademhalingsfrequentie, diepere ademhaling, kortademigheid bij inspanning, veranderd ademhalingspatroon tijdens de slaap, een verstoorde slaap of verhoogde urineafvoer.

Als de verschijnselen bij verblijf op grote hoogte ernstigere vormen aannemen dan boven beschreven, dan zien we symptomen van acute hoogteziekte, hoogtehersenoedeem of hoogtelongoedeem.

Acute hoogteziekte (AMS, naar de Engelse term Acute Mountain Sickness) heeft, hoewel de exacte oorzaak nog nooit ontdekt is, mogelijk te maken met een reactie van de hersenen op een te laag zuurstofgehalte in het bloed als gevolg van de grote hoogte waarop men zich bevindt. Dit zou een geringe zwelling van de hersenen ten gevolge hebben.

Hoogtehersenoedeem (HACE, naar de Engelse term High Altitude Cerebral Edema) ontwikkelt zich meestal bij mensen die al lijden aan AMS. De zwelling van de hersenen wordt ernstiger en beïnvloedt het functioneren van de hersenen. In feite is HACE dus een ernstige vorm van AMS.

Hoogtelongoedeem (HAPE, naar de Engelse term High Altitude Pulmonary Edema) is een ophoping van vocht in de longen. Waarom en hoe dit precies ontstaat is nog onduidelijk. Men vermoedt dat de grote hoogte de druk in de bloedvaten rondom de longen verhoogt, waardoor de kleinere bloedvaten gaan lekken en er zodoende vocht naar de longen wegvloeit.

Bij de eerste symptomen van AMS is het van belang direct te stoppen met klimmen en uit te rusten op het bereikte niveau. Bij de meeste mensen zullen de symptomen binnen 24-48 uur afnemen zonder verdere specifieke behandeling. Het lichaam went aan de omstandigheden (acclimatiseert) normaliter na 1-3 dagen op een bepaalde hoogte. Eenvoudige pijnstillers en medicijnen tegen misselijkheid kunnen hoofdpijn en misselijkheid verlichten. Maar ook veel drinken is belangrijk in deze omstandigheden.

Zijn de symptomen zeer ernstig, treedt er geen verbetering op na 24 uur of worden ze zelfs erger, dan is het onvermijdelijk om af te dalen naar een lager niveau. Onmiddellijke afdaling is ook noodzakelijk als zich symptomen of tekenen van HACE of HAPE voordoen.

Behandeling van HACE en HAPE is gelijksoortig en de eerste en belangrijkste stap is altijd onmiddellijke afdaling. Als dit uitblijft of vertraagd wordt kan dit uiteindelijk de dood tot gevolg hebben. Zuurstof en medicijnen kunnen de symptomen verlichten, waardoor men de zieke makkelijker naar beneden kan vervoeren, maar zijn geen alternatief voor de daadwerkelijke afdaling. Er moet op zijn minst worden afgedaald tot een hoogte waar nog geen symptomen waarneembaar waren en de persoon welgemoed en gezond wakker werd. Er is een zogenaamde draagbare hyperbare luchtzak ontwikkeld. Dit is een luchtdichte opblaaskamer, die met behulp van een pomp op de gewenste luchtdruk kan worden gebracht. Iemand met HACE die hierin verblijft kan hetzelfde effect ondervinden als een afdaling. De ingeademde lucht is gelijkwaardig aan de lucht op een veel lagere hoogte. Dit kan levensreddend zijn als fysieke afdaling niet meteen mogelijk is en er geen zuurstof voorhanden is.

U kunt natuurlijk ook zuurstof (in kleine cilinders) meenemen om dit soort problemen te voorkomen. OxygenWorldwide heeft in bepaalde gevallen medische zuurstof geleverd voor bergbeklimmers. (Voor beschikbaarheid op uw bestemming vraag bij info@oxygenworldwide.com.)