Zuurstof kan helpen bij wondgenezing

Zuurstof wordt zonder twijfel beschouwd als een van de krachtigste hulpmiddelen in de geneeskunde. De therapeutische werking van zuurstof onder druk wordt al sinds meer dan 40 jaar gebruikt bij wondbehandeling.

Deze zogenaamde hyperbare zuurstoftherapie werd in de vorige eeuw voor het eerst gebruikt in de jaren 30 bij de decompressie van duikers, en in de vijftiger jaren ontdekt als adequaat middel om de effecten van de bestralingstherapie bij kanker te vergroten. Binnen enkele jaren was het een algemeen gebruikt middel ter ondersteuning bij hartoperaties en voor de behandeling van gasgangreen (koudvuur) en koolmonoxidevergiftiging. Hyperbare zuurstoftherapie werd voor het eerst ingezet bij wondbehandeling, toen in 1965 werd opgemerkt dat de brandwonden van slachtoffers van mijnexplosies die met zuurstof werden behandeld voor CO-vergiftiging sneller genazen. Ondanks deze lange geschiedenis van medisch gebruik worden er nog steeds nieuwe ontdekkingen gedaan omtrent de mogelijkheden van hyperbare zuurstoftherapie, het is een specialisme dat nog volop in ontwikkeling is.

In het wondgenezingsproces kan hypoxie worden gedefinieerd als een onvoldoende toevoer van zuurstof naar de wond, waardoor het normale genezingsproces wordt vertraagd. Hierbij is het mogelijk dat slechts in een gedeelte van de wond hypoxie optreedt, terwijl in het naastgelegen gedeelte de zuurstoftoevoer normaal is. Hypoxie hoeft niet altijd slecht te zijn; in feite bevatten alle wonden in het begin zuurstofarm weefsel, waardoor verschillende fasen van het genezingsproces naast elkaar kunnen plaatsvinden. Wanneer de hypoxie echter ernstig, van lange duur of wijdverbreid is, dan ontstaat het gevaar van afsterven van weefselcellen waardoor de wond verslechtert. Dit kan uiteindelijk een negatief effect hebben op andere delen van het lichaam.

Als haarvaten gaan lekken ontstaat vochtophoping tussen de cellen, waardoor de bloedcirculatie verstoord wordt. Een operatie of medicijnen kunnen de circulatie weer op gang brengen, waardoor het ischemische gebied weer voorzien wordt van zuurstof. Hierbij ontstaan echter ook vrije radicalen, wat de toestand van de wond tijdelijk kan verslechteren. Bij omvangrijke en gecompliceerde verwondingen worden zoveel vrije radicalen en inflammatoire cytokines gevormd, dat dit kan leiden tot meervoudige uitval van organen. Zodoende kan een zuurstoftekort een hele rij catastrofale complicaties veroorzaken.

Voor behandeling van wonden wordt zuurstof onder druk toegediend in korte periodes – 90 minuten elke 24 uur. Ondanks deze korte periodes van toediening blijven de effecten van de behandeling lang op de wond lang nawerken. Door de verhoogde druk worden de schadelijke effecten van gasbelletjes in het weefsel geminimaliseerd. De vaatvernauwende effecten kunnen ten voordele worden aangewend voor een significante vermindering van vochtophoping, wat vooral positieve effecten liet zien bij herstel van ischemie-reperfusie beschadiging, verbrijzeling, compartimentsyndroom, brandwonden en het algemene wondgenezingsproces. Door de hoge concentratie dringt de zuurstof gemakkelijk door in de wond, die anders hiervan verstoken zou blijven, als de zuurstof via de door oedeem of anderszins beschadigde bloedvaten gehinderde bloedbaan zou moeten worden toegevoerd.

De hyperbare zuurstoftherapie is in staat het aantal cytokines en groeifactoren gunstig te beïnvloeden, het aantal cytokines wordt gereduceerd en de groeifactoren, die belangrijk zijn voor het genezingsproces, worden juist gestimuleerd. Bovendien helpt hyperbare zuurstof bij de preventie van infecties. Enerzijds door een zuurstofrijk milieu te creëren, waardoor anaerobe bacteriën geen kans krijgen en de productie van neutrofielen, die de belangrijkste infectiebestrijders in ons lichaam zijn, wordt gestimuleerd. Anderzijds doordat het de werking van toegediende antibiotica vergroot. Hyperbare zuurstoftherapie heeft reeds aantoonbaar bijgedragen tot verlaging van morbiditeit en infecties, verbetering van het genezingsproces, vermindering van necrose en voorkoming van complicaties gerelateerd aan ernstige verwondingen. Derhalve kan hyperbare zuurstof in de toekomst een steeds belangrijkere rol gaan spelen bij de behandeling van ernstige verwondingen, inclusief brandwonden.

Referenties:
http://www.worldwidewounds.com/2001/april/Wright/HyperbaricOxygen.html